MENKUL SERMAYE İRADININ VERGİLENDİRİLMESİ

MENKUL SERMAYE İRATLARI

1-   Mevduat faizleri

2-   Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri ile diğer her türlü tahvil ve bono faizleri

3-   Hisse senedi kar payları (temettü gelirleri)

4-    İştirak hisselerinden doğan kazançlar

5-    Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar payları

6-   Özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları

7-   Menkul kıymetler yatırım fonlarının katılma belgelerine ödenen kar payları

8-    Repo gelirleri

9-   Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) elde edilen faiz gelirleri

10- Alacak faizleri

11- Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller

12- İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar

13- Her çeşit senetlerin ıskonto edilmesi karşılığında alınan ıskonto bedelleri

14- Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından çeşitli adlar altında yapılan ödemeler.

         MENKUL SERMAYE İRATLARI 1/1/2006 TARİHİNDEN İTİBAREN NASIL VERGİLENDİRİLECEK?

                Menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılması ve elde tutulması sürecinde elde edilen gelirler ile mevduat faizleri, repo gelirleri ve özel finans kurumlarından elde edilen gelirler banka ve aracı kurumlar vasıtasıyla tevkifat yapılmak suretiyle tek bir oranda (%15) vergilendirilecek olup, bu gelirler için tutarı ne olursa olsun gerçek kişilerce yıllık ve münferit beyanname verilmeyecektir.Diğer gelirlerin beyanı halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir.
Ancak;
                - 01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş her nevi tahvil ve Hazine bonoları ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin elde tutulması veya elden çıkarılması suretiyle sağlanan gelirler ile,
                - 01/01/2006 tarihinden önce iktisap edilmiş menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılması ve elde tutulması sürecinde elde edilen gelirlerin,  vergilendirilmesinde yeni sisteme göre %15 oranında tevkifat yapılmayacak olup, söz konusu gelirler 31/12/2005 tarihinde geçerli olan eski hükümlere göre vergilendirilecektir.

                Menkul sermaye iradının vergilendirilmesinde genel olarak dört yöntem ile değerlendirmek mümkündür.

1-     Tutarı ne olursa olsun beyan edilmeyecek menkul  sermaye iratları,

2-    Belirli bir tutarı aşmaması halinde beyan edilmeyecek menkul sermaye iratları

3-    800 YTL lik tutarı aşmaması halinde beyan edilmeyecek menkul sermaye iratları

4-    İndirim oranı uygulanacak menkul sermaye iratları,

TUTARI NE OLURSA OLSUN BEYAN EDİLMEYECEK  MENKUL SERMAYE İRATLARI

                Aşağıda belirtilen gelirler tutarı ne olursa olsun beyan edilmez. Diğer gelirler nedeniyle verilen beyannameye de dahil edilmez.

1. Vergi kesintisine tabi tutulmuş olan;

- Mevduat faizleri,

- Özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları,

- Repo gelirleri,

 
- Menkul kıymetler yatırım fonlarının katılma belgelerine ödenen kar payları veya bu fonların katılma belgelerinin İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında alım satımından elde edilen kazançlar ile Türkiye’de kurulu vadeli işlem ve opsiyon borsalarında yapılan işlemler sonucunda elde edilen kazançlar.

2. 07/10/2001 tarihinden itibaren düzenlenen şahıs sigorta poliçeleri dolayısıyla elde edilen menkul sermaye iratları.

3. Kurumlar vergisi mükelleflerince 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen kazançların dağıtımı halinde, gerçek kişilerce elde edilen kar payları.

4. Kurumların karlarını sermayeye eklemek suretiyle gerçekleştirdikleri kar dağıtım işlemlerinde gerçek kişi ortaklarca elde edilen kar payları.

                BELİRLİ BİR TUTARI AŞMAMASI HALİNDE BEYAN EDİLMEYECEK MENKUL SERMAYE İRATLARI    

                Geliri sadece menkul sermaye iratlarından ibaret olan mükelleflerin elde ettikleri menkul sermaye iratlarının gayri safi tutarları toplamının 15 bin YTL’yi (Belirlenen rakam 2005 yılı için geçerli olan tutardır. 2006 Yılı için henüz açıklanmadığından 15,000 YTL yazılmıştır. Açıklandığından açıklanan tutarın dikkate alınması gerekir.) aşmaması halinde, vergi kesintisine tabi tutulmuş olanlar beyan edilmeyecektir.

                Vergi uygulamasında, kesinti oranı sıfır olarak belirlenmiş kazançlar vergi kesintisine tabi tutulmuş kabul edilmektedir.
Menkul sermaye iratlarının gayri safi tutarları toplamının belirlenen haddi aşıp aşmadığının tespitinde, tutarı ne olursa olsun beyan edilmeyecek olan menkul sermaye iratları dikkate alınmayacaktır.    Elde edilen gelirin 15 bin YTL’yi aşmaması halinde beyan edilmeyecek menkul sermaye iratları aşağıda belirtilmiştir.

                - Her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler.

                -Tam mükellef kurumlardan elde edilen kar payları.

                Elde edilen gelirin 15 bin YTL’yi aşması halinde bu gelirlerin tamamı (istisna edilen tutarlar hariç) yıllık beyanname ile beyan edilecektir.

                Menkul sermaye iratları toplamının 15 bin YTL’yi aşıp aşmadığının tespitinde indirim oranı ve istisna uygulanabilecek menkul sermaye iratlarının, indirim oranı ve istisna uygulandıktan sonra kalan kısımlarının dikkate alınması, bu iratların beyan edilmesinin gerektiği durumlarda ise indirim oranı ve istisna uygulandıktan sonra kalan kısımlarının beyan edilmesi gerekmektedir.
                Yukarıda belirtilen gelirlerden, dövize, altına veya başka bir değere endeksli olanlar ile döviz cinsinden ihraç edilenler hariç her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile menkul kıymetler yatırım ortaklıklarından sağlanan kar payları, indirim oranı uygulamasından, Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri (26/07/2001 tarihinden önce ihraç edilenler hariç) ile tam mükellef kurumlardan elde edilen kar payları, ayrıca istisna uygulamasından yararlanmaktadır.

         800 YTL’lik TUTARI AŞMAMASI HALİNDE BEYAN EDİLMEYECEK MENKUL SERMAYE İRATLARI

                Türkiye’de vergi kesintisine tabi olmayan ve istisna uygulanmayan aşağıda belirtilen menkul sermaye iratlarının 800 YTL’lik (Belirlenen rakam 2005 yılı için geçerli olan tutardır. 2006 Yılı için henüz açıklanmadığından 800 YTL yazılmıştır. Açıklandığından açıklanan tutarın dikkate alınması gerekir.) tutarı aşmaması halinde, bu iratlar beyan edilmeyecektir.

         -      Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) elde edilen faiz gelirleri, Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller, İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar,  Her çeşit senetlerin ıskonto edilmesi karşılığında alınan ıskonto bedelleri, Her nevi alacak faizleri, Yurt dışından elde edilen diğer menkul sermaye iratları.

        800 YTL’lik tutar bir istisna olmayıp, gelirin beyan edilip edilmeyeceğine yönelik tespitte dikkate alınacak bir haddir. Bu had yukarıda belirtilen gelirlerin her biri için ayrı ayrı uygulanmayacak olup, bu gelirler ile vergi kesintisine tabi olmayan ve istisna uygulanmayan gayrimenkul sermaye iratlarının toplam tutarı dikkate alınarak hesaplanacaktır.

        İNDİRİM ORANI UYGULANARAK BEYAN EDİLECEK MENKUL SERMAYE İRATLARI

        Gelir Vergisi Kanununda bazı menkul sermaye iratlarının enflasyondan arındırıldıktan sonra kalan tutarlarının vergilendirilmesi öngörülmüştür. Enflasyondan arındırmaya ilişkin indirim oranı 2005 yılı için %53,7(Belirlenen oran 2005 yılı için geçerli olan orandır. 2006 Yılı için henüz açıklanmadığından %53,7  yazılmıştır. Açıklandığından açıklanan oranın dikkate alınması gerekir.)  olarak belirlenmiştir.

2006 takvim yılında elde edilen menkul sermaye iratlarından;

- Her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler,

- Her nevi alacak faizleri,

- Menkul kıymetler yatırım ortaklıklarından sağlanan kar payları,

indirim oranı uygulanmak suretiyle beyan edilecektir. Beyanname verme sınırı olan 15 bin YTL’nin hesabında, indirim oranı uygulanabilecek menkul sermaye iratlarının tutarı, indirim oranı uygulandıktan sonra kalan kısımlar itibariyle dikkate alınacaktır. Bu durumda, başkaca beyanı gereken gelirlerin bulunmaması halinde, indirim oranı uygulamasından yararlanabilecek menkul sermaye iratlarından, gayri safi tutarları toplamı 32.397,41 YTL’yi Belirlenen rakam 2005 yılı için geçerli olan tutardır. 2006 Yılı için henüz açıklanmadığından 32,397,14 YTL yazılmıştır. Açıklandığından açıklanan tutarın dikkate alınması gerekir.) aşmayan tutarlar için yıllık beyanname verilmeyecektir. Ticari işletmelere dahil kazanç ve iratlar için indirim oranı uygulanması söz konusu değildir.

DEVLET TAHVİLİ VE HAZİNE BONOLARINDAN ELDE EDİLEN GELİRLERDE İSTİSNA UYGULAMASI NASIL OLACAKTIR?
        26/07/2001-31/12/2006 tarihleri arasında ihraç edilen Devlet tahvilleri ve Hazine bonolarının faiz gelirleri ile elden çıkarılmasından sağlanan diğer kazançlar toplamının 2005 yılında 174.033,88 YTL (Belirlenen rakam 2005 yılı için geçerli olan tutardır. 2006 Yılı için henüz açıklanmadığından 174,033,88 YTL yazılmıştır. Açıklandığından açıklanan tutarın dikkate alınması gerekir.)  gelir vergisinden istisna edilmiştir. İstisna kapsamına giren söz konusu kazançlar için yıllık beyanname verilmeyeceği gibi, diğer gelirler dolayısıyla verilecek yıllık beyannameye de bu kazançlar dahil edilmeyecektir.

        2006 yılında elde edilen ve gayrisafi tutarı (26/07/2001 tarihinden itibaren TL cinsinden ihraç edilenler) 408.280,52 YTL’yi (Belirlenen rakam 2005 yılı için geçerli olan tutardır. 2006 Yılı için henüz açıklanmadığından 408,280,52 YTL yazılmıştır. Açıklandığından açıklanan tutarın dikkate alınması gerekir.) aşmayan Devlet tahvili ve Hazine bonosu faiz gelirleri beyan edilmeyecektir.

     İstisna, faiz gelirleri ile elden çıkarma dolayısıyla elde edilen diğer kazançlar toplamına uygulanacaktır. Bir gerçek kişinin, hem faiz hem de elden çıkarma dolayısıyla elde ettiği kazancının bulunması ve gelir toplamının istisna sınırını aşması halinde, istisnanın hangi kazanca uygulanacağı serbestçe belirlenebilecektir.

        İstisna; faiz gelirleri açısından indirim oranı, elden çıkarma dolayısıyla elde edilen diğer kazançlar açısından ise maliyet bedeli endekslenmesi uygulandıktan sonra bulunan tutara uygulanacaktır.

                İstisna, sadece gerçek kişilerce elde edilen kazançlar yönünden geçerli olup, ticari işletmelere ait olan bu tür gelirlere uygulanmayacaktır.

                KAR PAYLARININ VERGİLENDİRİLMESİ VE BEYANI NASIL OLACAKTIR?

        Gerçek kişilerce, tam mükellef kurumlardan elde edilen ve Gelir Vergisi Kanunu uygulaması bakımından kar payı sayılan gelirler aşağıdaki gibidir:

-       Her nev’i hisse senetlerinin kar payları,

-       İştirak hisselerinden doğan kazançlar,

-       Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar payları.

        Tam mükellef kurumlardan elde edilen ve yukarıda sayılan kar paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyana tabi başka gelirlerin bulunmaması halinde, gelir 15 bin YTL’yi aşıyor ise beyan edilecektir.

        Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kurum bünyesinde karın dağıtımı aşamasında yapılan vergi kesintisinin tamamı mahsup edilecektir. Söz konusu kesinti oranı, halka açık olan ve olmayan tüm şirketler için %15 olarak uygulanmakta olup, mahsup sonrası kalan tutar genel hükümler çerçevesinde ret ve iade edilecektir.

        Kurumların 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarını dağıtmaları halinde, gerçek kişilerce elde edilen bu kar payları, tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir.

01/01/1999-31/12/2002 tarihleri arasında sona eren hesap dönemlerine ilişkin olup, kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlar ile Gelir Vergisi Kanununun Geçici 61 inci maddesi kapsamında vergi kesintine tabi tutulmuş olan yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançların dağıtılması halinde, gerçek kişilerce elde edilen kar paylarının net tutarına elde edilen kar payının 1/9’u eklendikten sonra bulunan tutarın yarısı vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyan edilen tutarın 1/5’lik kısmı hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.

         BEYANNAME NE ZAMAN VE NEREYE VERİLECEK?

                1 Ocak- 31 Aralık 2006 döneminde elde edilen beyana tabi menkul sermaye iratlarının 2007 yılının Mart ayının (1 Mart – 15 Mart) onbeşinci günü akşamına kadar verilecek gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir. Beyanname mükellefin ikametgahının bulunduğu yer vergi dairesine verilecektir.

         KESİLEN VERGİLERİN MAHSUP İŞLEMLERİ,

                Menkul sermaye iratları üzerinden kesilen vergilerden beyannameye dahil edilen gelire isabet eden kısım, beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilecektir. Kar paylarının beyan edilmesi durumunda ise, beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kar paylarının dağıtımı aşamasında kurum bünyesinde yapılan vergi kesintisinin tamamı mahsup edilecektir.

BEYANNAMENİN DOLDURULMASINDA PARA BİRİMİ OLARAK YENİ TÜRK LİRASI ESAS ALINACAKTIR.
2005 yılında elde edilen gelirler için 2006 yılında verilecek gelir vergisi beyannamelerinin doldurulmasında Yeni Türk Lirası para birimi esas alınacaktır.

VERGİ NE ZAMAN VE NEREYE ÖDENECEK?

Beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisi, 2007 yılının Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenecektir.
Hesaplanan vergi, mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine ödenebileceği gibi, vergi tahsiline yetkili banka şubelerine de ödenebilecektir.

KONUYA İLİŞKİN ÖRNEK

 ÖRNEK : (Kar Paylarının Beyanı)

                Ahmet Bey, tam mükellef bir kurum olan AKIN A.Ş.tinden 2006 yılında brüt 400,000 YTL tutarında kar payı (temettü) elde etmiştir. Bu mükellefin başkaca geliri bulunmamaktadır.

                Elde edilen kar payı kurum bünyesinde %15 nispetinde vergi kesintisine tabi tutulmuş olup, bu tutar 60,000 YTL dir.

Ahmet Beyin elde ettiği kar payının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan yarısı 200,000 YTL dir. Bu tutar beyan sınırı olan 15 bin YTL’yi aştığı için beyan edilecektir. Kurum bünyesinde yapılmış olan vergi kesintisinin tamamı hesaplanan vergiden mahsup edilecektir.

Bu durumda, ödenecek vergi aşağıdaki gibi olacaktır: